ابیات بحث انگیز دیوان حافظ

انتشار چاپ‌های انتقادی دیوان حافظ در سالهای اخیر و برخی شروح که بر این کتاب عزیز نوشته‌اند، بازار حافظ پژوهشی و حافظ‌شناسی را گرم کرد و بحث در دقایق شعر خواجۀ رندان را بیش از پیش رونق بخشید . ادامۀ بحثها و گاه مجادلات قلمی ادبا موجب آمد که یکی از فضلا «حافظ بس» اعلام کند. اما این پیشنهاد پذیرفته نشد. شور و شوق محققان زیادت گرفت و ارادت به حافظ و شعر آسمانی او استمرار یافت، چندان که ضرورت وجود نشریه‌ای مستقل از برای عرضۀ پژوهشهای حافظ‌شناسی احساس شد و سرانجام مجموعۀ «حافظ‌شناسی» پا گرفت که ۱۵ مجلّد از آن مجموعۀ نفیس اکنون در دست است.
بخش عمدۀ تحقیقات و مباحثات ارزشمند حافظ پژوهان در مجلات ادبی مربوط است به اشعار بحث‌انگیز حافظ.
پژوهش و نکته‌یابی دربارۀ بعضی ابیات خواجه آن چنان زیاد بوده که مثلاً در تفسیر و شرح بیت معروف «پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت» مجموعه نقدها و نظرها را به صورت کتاب فراهم ساخته‌اند. در خصوص شرح اشعار مشکل دیوان دو کار بسیار ارجمند «آئینۀ جام» از شادروان دکتر عبّاس زریاب خوبی و حافظ جاوید، نوشتۀ آقای هاشم جاوید – سلّمه الله تعالی – در خور ستایش و قابل اعتناست.